Achtergrond DIPI-project

Het DIPI-project is onderdeel van het ZonMw programma ‘Werken is gezond’, waarin de volgende onderzoeksdoelen voorop staan 1) gezondheidsbevordering op de werkplek van werkenden met een lage sociaaleconomische positie en 2) het ondersteunen van werkenden met een lage sociaaleconomische positie met een chronische aandoening om aan het werk te kunnen blijven. Werkenden met een lage sociaaleconomische positie heten in het DIPI-project praktisch geschoolden. DIPI is afgeleid van “Dyadic Illness Perception Intervention”. ‘Dyadic’ betekent een groep bestaande uit twee personen. In dit geval gaat het om de werkende en een naaste, bijvoorbeeld de partner, familie of een vriend(in).

Doel van het DIPI-project is het verbeteren van de re-integratiebegeleiding van praktisch geschoolde werknemers met een chronische ziekte. Dit wordt bereikt door bedrijfsartsen of andere professionals op het gebied van arbeid en gezondheid te leren hoe zij praktisch geschoolde werkenden met een chronische ziekte beter kunnen ondersteunen bij werkbehoud en terugkeer naar werk. De DIPI-interventie is in de eerste plaats ontwikkeld voor bedrijfsartsen en richt zich op het interveniëren op ziektepercepties en gezondheidsvaardigheden van praktisch geschoolden en het betrekken van hun naasten.

Ziektepercepties

Mensen vormen eigen ideeën over hun ziekte of aandoening. De ideeën die iemand heeft over zijn ziekte worden ziektepercepties genoemd. Uit onderzoek blijkt dat deze percepties richting geven aan de manier waarop iemand in het dagelijks leven met klachten en gezondheidsproblemen omgaat. Mensen met adequate ziektepercepties blijken beter te functioneren in het dagelijks leven en minder ziektelast te ervaren dan mensen met inadequate ziektepercepties.

Er is steeds meer bewijs dat naasten – bijvoorbeeld een partner, familielid of vriend(in) – een belangrijke rol spelen bij het ontstaan en voortbestaan van ziektepercepties van mensen met een ziekte. Ziektepercepties van naasten kunnen invloed hebben op de overtuigingen en gedachten die de zieke persoon over de ziekte en behandeling heeft. Ziektepercepties van een naaste kunnen daarnaast ook invloed hebben op hoe die naaste zelf met de situatie omgaat en de steun en adviezen die hij of zij geeft. Daarom richt de DIPI-interventie zich ook op de ziektepercepties van naasten.

Gezondheidsvaardigheden

Praktisch geschoolde werkenden hebben vaker beperkte gezondheidsvaardigheden dan theoretisch geschoolde werkenden. Dit houdt in dat praktisch geschoolde werkenden meer problemen ervaren met het vinden, begrijpen en toepassen van informatie over gezondheid en zorg. Deze beperkte gezondheidsvaardigheden hangen samen met slechtere gezondheidsuitkomsten: een minder goede gezondheid en een grotere kans op vroegtijdig overlijden. Lagere gezondheidsvaardigheden zijn gerelateerd aan een slechtere gezondheid en dragen bij aan gezondheidsverschillen tussen bepaalde populaties in de bevolking. Het is de verantwoordelijkheid van de bedrijfsarts of andere professional ervoor te zorgen dat de praktisch geschoolde werkende informatie en adviezen begrijpt. Dat gaat echter niet vanzelf.

Om te zorgen dat de informatie die wordt overgedragen wordt begrepen, is het van belang dat de communicatie word afgestemd op het niveau van de werkende. Het aanpassen van de communicatie is om verschillende redenen belangrijk. Praktisch geschoolde werkenden missen soms basiskennis over hun eigen lichaam en de werking ervan, over aandoeningen, over behandelingen en leefstijl. Hierdoor begrijpen zij soms niet wat de arts zegt, waarom bepaalde onderzoeken of adviezen belangrijk zijn of juist niet. Zij stellen weinig vragen en durven niet altijd te zeggen dat zij de arts niet begrijpen. Dit kan leiden tot irritatie en misverstanden, zowel bij de werkende als bij de bedrijfsarts.